به گزارش بیدار بورس، با کاهش ارزش روز به روز ریال و افت و خیزهای موجود در بورس و سایر بازارهای موازی برخی از اقشار جامعه به خرید فروش رمزارزها روی آوردند که در همین راستا، امروز مقام معظم رهبری فتوایی صادر کردند.
در فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای آمده است: «به طور کلی حکم خرید و فروش و تولید ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.»
چنین فتوایی متضمن دو معناست؛ اول آنکه حکم تحریم درباره آن وجود ندارد زیرا اگر چنین بود، به صراحت حکم به حرام‌بودن معاملات ارز دیجیتال داده می‌شد و دیگر آنکه ارجاع یک حکم شرعی به «قوانین و مقررات» آن هم از سوی ولی فقیه، تکلیفی مهم را بر دوش مجلس شورای اسلامی می‌گذارد که در این زمینه اقدام به وضع قانون کند تا هم مردم و هم نظام پولی و بانکی تکلیف خود را درباره ارزهای دیجیتال بدانند.
چرا رمزارزها مورد انتقاد است؟
انتقادات کارشناسان دینی و مراجع تقلید:
_نامشخص بودن طرفین پرداخت
_عدم تایید ارزهای دیجیتال توسط اغلب نهادهای دولتی و قانونی
_غیرقابل ردیابی بودن یا دشوار بودن ردیابی گیرنده و فرستنده
_استفاده در برخی وبسایتهای سیاه یا استفاده برای پولشویی
بیت‌کوین‌ها عموماً از راه فعالیت‌های استخراج (ماینینگ) که همان فرایند پردازش تراکنش‌های بیت‌کوین است، بدست می‌آیند. این روش مستلزم در اختیار داشتن کامپیوترها و سخت‌افزارهای قدرتمندی است. همچنین برخی از وبسایتهای بخت‌آزمایی، به کاربران خود بیت‌کوین می‌دهند؛ بنابراین دو عنصرِ «غیر متمرکز بودنِ حسابرسی» و «نقل و انتقالات بدون حضور یک نهاد واسطه‌ای» دو ویژگی مهم رمزارزهاست که آنها را از سیستم‌های مرسوم در نظام بانکی متمایز می‌کند.
حکم شرعی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال
یکی از ایرادات وارد بر رمزارزها که بیشتر از طرف اهل سنت مطرح می‌شود مساله قمار در استخراج است، زیرا ماینر در هرلحظه نمی‌داند که در برابر منابع مصرفی جایزه بلاک را دریافت خواهد کرد یا خیر و این مساله به صورت یک احتمال باقیمانده است.
ارتباط آن با دشمنان مسلمانان
از عوامل دیگری که برای باطل بودن معامله با بیت‌کوین یا حرام بودن آن آورده می‌شود ادعای ارتباط آن با دشمنان مسلمانان یا امثال آن است که می‌تواند تحت عنوان قاعده نفی سبیل برای ارائه حکم شرعی له یا علیه رمز ارزها استفاده شود. بعضی افراد موثق شنیده شده است که سازندگان آن از سازمان سیا هستند و از سوی دیگر بیت‌کوین چون پشتوانه محکمی ندارد نوسانات قیمت شدیدی را تجربه می‌کند و هیچکس نیز مسئولیت آن را به‌عهده نمی‌گیرد و این قضیه باعث غرری شدن موضوع معاملات بیت‌کوین شده است.
هیچکس فتوا به جواز بیت‌کوین نداد
بین مراجع هم هیچکس فتوا به جواز بیت‌کوین نداده است. دستگاه‌های استخراج‌کننده بیت‌کوین هم اگر صرفاً برای استخراج بیت‌کوین کاربرد داشته باشند خرید و فروش آن نیز مصداق اعانه بر اثم می‌شود و اشکال شرعی دارد اما اگر برای غیراستخراج بیت‌کوین هم کاربرد داشته باشد حکم ابزارهای مشترک را پیدا می‌کند که فقها استفاده از آن را جایز می‌دانند البته به گفته عضو شورای فقهی بورس، دستگاه‌های استخراج‌کننده هم اگر صرفاً برای استخراج بیت‌کوین کاربرد داشته باشد، معامله‌اش جایز نیست.
نکته: موضوع قابل توجه در اینجا کشف دستگاه‌های ماینر در ماه‌های اخیر در ساختمان شرکت بورس و وعده مسئولان برای راه‌اندازی رمزارز ملی است.
نظر مراجع تقلید درباره حکم رمز ارزها
به طور کلی نظرات علمای مختلف درباره حکم شرعی کریپتوکارنسی‌ها را می‌توان در سه دسته بدون نظر، مخالف یا موافق با ذکر دلیل و موافق یا مخالف بدون ذکر دلیل طبقه بندی کرد. آنچه که مهم بوده این است که همان طور که اشاره شد باید به تفکیک حوزه و همچنین با توجه به کارکرد رمز ارزها نسبت به ارائه حکم شرعی در مورد آنها اقدام کرد.
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
مطابق نظر آیت الله خامنه‌ای
«به طور کلی حکم خرید و فروش و تولید ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.»
آیت الله مکارم شیرازی
با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.
آیت الله نوری همدانی
ورود در این معاملات اشکال دارد.
حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی
با توجه به ابهامات فراوانی که این نوع معامله دارد، استفاده از این پول جایز نیست.
آیت الله وحید خراسانی
خرید و فروش آن باطل است.
آیت الله صافی گلپایگانی
حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم
آیت الله شبیری زنجانی
چنانچه استفاده از این‌گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن اشکال دارد.
قوانین رمز ارزها براساس شرع جهان اسلام
به نظر می‌رسد جهان اسلام برای تصدی گسترده دارایی‌های دیجیتال مصمم است و محققان ادعا می‌کنند که معاملات رمزارزها کاملاً با قوانین شرع اسلام سازگار است. علیرغم اینکه امروزه در بیشتر کشورهای غربی، مسائل مربوط به دین و پول مستقل از یکدیگر اداره شده‌اند، با این حال کسانی که از اصول شرعی اسلام پیروی می‌کنند، این دو امر را به طور جدا نشدنی و در هم تنیده می‌دانند. از آنجا که قوانین اسلامی جهت تعیین منبع مالی برای انجام هرگونه تراکنش، بسیار حساس هستند، رمزارزها به لطف چارچوب‌های شفاف خود می‌توانند هنگام صدور، توزیع و معامله وجوه به شیوه سازگار با شریعت، بسیار مفید واقع شوند. در همین راستا، طبق اعلامیه مشخصی که توسط کمیسیون اوراق بهادار شورای مشاوره شریعت مالزی انجام شد، معامله دارایی‌های دیجیتال طبق قانون در مرزهای این کشور مجاز است. این حکم جدید نه تنها به رشد اقتصادی اکوسیستم مالی موجود در مالزی کمک خواهد کرد بلکه با ایجاد نقشه‌راهی می‌تواند توسط سایر کشورهای اسلامی به منظور ترویج نوآوری رمزارزها در راستای ارزش‌های عمیق اخلاقی بیان شده توسط سنت‌های اسلامی، مورد استفاده قرار گیرد.
دارایی دیجیتالی سازگار با شریعت
به طور کلی، دارایی‌های دیجیتال سازگار با شریعت می‌توانند مانند سایر دارایی‌های دیجیتال معمولی عمل کنند، اما چندین تفاوت اساسی وجود دارد، مانند:
۱- از آنها نمی‌توان برای سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی که فعال در بخشهای سازگار با شریعت نیستند استفاده کرد.
۲- برخی از الزامات مورد نیاز باید برآورده شود تا با سرمایه‌گذاران به طور یکسان رفتار شود.
۳- عدم توانایی کاربران در استفاده از بودجه متعارف یا سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که دارای بدهی زیادی هستند.
۴- الزام نظارت بر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری توسط یک هیئت یا انجمن شرعی
علما نباید در مقابل همه پدیده‌های جدید موضع منفی بگیرند
در روزهای گذشته پس از حرام اعلام شدن خرید و فروش زمین در متاورس از سوی عضو مجلس خبرگان رسول جعفریان، استاد تاریخ دانشگاه تهران، با انتقاد از اعلام حرامیت خرید زمین در متاورس، به سوابق تاریخی برخی مواضع اشاره کرد و گفت: علما نباید در مقابل همه پدیده‌های جدید موضع منفی بگیرند.
نظر شما